Jesteś tutaj: Start / Gmina Bielany / Historia / Kożuchów

Kożuchów

  • Drukuj zawartość bieżącej strony
  • Zapisz tekst bieżącej strony do PDF

4 stycznia 2020

Pobliski Kożuchówek znany jest z istnienia jednej z najstarszych parafii w powiecie sokołowskim. Jednak pierwotnie parafia ta zwana była Koźuchowo. Pierwsze dane o istnieniu tej parafii oraz wsi pochodzą z 1419 roku, kiedy notuje się plebana Macieja z Kożuchowa.

Było on świadkiem erygowania parafii Kuczyn nad Nurcem Z tego wynika, że fundacja miejscowej parafii musiała być wcześniejsza. W 1458 roku plebanem był niejaki Trojan, w latach (1471 - 1488) Piotr1. Parafia ta, ufundowana przez miejscową szlachtę, powstała zapewne na początku XV wieku. Pierwszymi osadnikami w tej w tej miejscowości byli prawdopodobnie rycerze pochodzący z Kożuchowa z ziemi czerskiej (Mazowsze), pieczętujący się herbem Dołiwa, wspomina się też o herbie Pierzchała2. W XV wieku wiele rodów uboższych szlachciców z różnych rodów przeniosło się na wschód i nazywało nowe siedziby tak samo jak rodowe gniazda. Wiele nazw na dawnym Mazowszu powtarza się. Obydwie gałęzie rodu z Kożuchowa przyjęły nazwisko Kożuchowscy herbu Dohwa, lecz o tych z ziemi czerskiej zachowało się dużo więcej zapisków. Gdy przybyli tu pierwsi osadnicy brakowało im właśnie kościołów i kaplic. Istniejące kościoły w głównych miastach były bardzo daleko, dlatego też rycerze z okolicznych wsi wspólnie fundowali parafię i uposażali plebana. Tak też było w Kożuchowie (później Kożuchówku). Kościół powstał zapewne nieco w oddali od głównych zabudowań wsi i z czasem wokół niego powstała nowa wioska zwana Kożuchówkiem W Kożuchowie mieszkali rycerze pieczętujący się herbem Doliwa Najwcześniejsze dane poświadczają Jakuba z Kożuchowa w 1438 roku. Żył jeszcze w 1477 roku, kiedy wymieniano go wraz z synami Adamem i Jakubem. Oprócz nich w Kożuchowie mieszkali również synowie Stanisława: Budek, Świętosław, Mikołaj i Maciej. Ci czterej bracia mieli liczne potomstwo, które zamieszkało w tej okolicy. Wymienia się również rodzinę Jana zwanego Żyłka i jego syna Wojciecha. Pierwotny Kożuchów zajmował bardzo duży obszar. Książę mazowiecki lub litewski, który nadawał Kożuchowskim ziemię był bardzo hojny. Z Kożuchowa wyodrębniły się z czasem nowe miejscowości: Kożuchówek, Włodki i Zawady. W latach dwudziestych XVI stulecia Kożuchowo było to już całkiem spore osiedle rycerskie, z którego wystawiono na pospolite ruszenie trzech konnych jeźdźców {Kożuchowo). W drugiej połowie XVI wieku Kożuchów był już bardzo dużym i rozdrobnionym osiedlem. W niektórych źródłach z tego okresu nazwę zapisywano jako Kożuchowo Magna, czyli wielkie. Zatem już wtedy pierwotnie Kożuchowo zaczęło się dzielić na mniejsze części. Spis podatkowy z tego okresu (1580) wymienia bardzo wielu rycerzy w tej wsi, głównie Kożuchowskich. Wśród genealogii Kożuchowskich z ziemi czerskiej oraz drohickiej pojawiają się następujące zapisy: Stanisław Kożuchowski, syn Jakóba, odstąpił 1771 roku cześć Kożuchowa wielkiego i Błonia Małego, synowi swemu Wojciechowi, którego syn Antoni, urodzony z Magdaleny Błońskiej, 1783 r. w parafii Kożuchówek, legitymował się ze szlachectwa 1804 r., w Galicyi zachodnie. (....) Tamże i tegoż roku legitymowali się ze szlachectwa również: Michał, syn Tomasza i Doroty z Wierzbickich, wnuk Jana, ur. 1771 roku w parafii Jabłoń Jakób i Józef, synowie Benedykta, wojskiego bracławskiego i Maryanny z Izdebskich. Brat ich Stanisław, poborca ziemi drohickiej 1790 roku Jan, ur. 1782 r. w parafii Kożuchówek, syn Lamberta, dziedzica na Włodkach 1799 r. i Maryanny, wnuk Adama. Kożuchowscy byli też proboszczami miejscowej parafii, jak na przykład Jakub Kożuchowski, który jednocześnie został kanonikiem łuckim, kamienieckim oraz oficjałem janowskim. Oprócz Kożuchowskich mieszkali tu również Krasnodębscy, w ich genealogii zapisanych w Herbarzu Bonieckiego można odnaleźć: Franciszek [Krasnodębski], ur. 1772 r. w parafii Kożuchówskiej, syn Piotra i Zuzanny z Kożuchowskich, wnuk Jana. Ojciec jego nabył 1770 r. część dóbr Błonie Małe v. Błonieczko, od Kazimierza Błońskiego. Oraz Kazimierz, który otrzymał 1791 r. od ojca Macieja, syna Michała, część dóbr Krasnodęby-Rafały, Kożuchowo i Błonie, nabytą od Augustyna Krasnodębskiego 1774 r. W końcu XVIII wieku wioskę zwano Kożuchów Wielki, w odróżnieniu od Kożuchówka, czyli Kożuchowa Małego gdzie znajdował się kościół parafialny. W 1827 roku w tej miejscowości notowano 28 domów i 164 mieszkańców. Opis z 1882 roku przekazuje: Kożuchów - wieś powiat sokołowski, gmina Wyrozeby, parafia Kożuchówek Posiada szkołę. (....) Obecnie [liczy] 27 domów, 186 mieszkańców i 700 mórg rozległości. W 1921 roku w miejscowości Kożuchów Wielki notowano 41 domów i 234 mieszkańców, w tym 2 ewangelików i 8 Żydów. Miejscowość należała do gminy Wyrozeby. W pobliżu Kożuchowa (na wschód) w okresie międzywojennym istniał wiatrak, jego właścicielem był F. Gromadzki.

Rozwiń Metryka

Podmiot udostępniający informację:
Data utworzenia:2020-01-04
Data publikacji:2020-01-04
Osoba sporządzająca dokument:
Osoba wprowadzająca dokument:Łukasz Kiryluk
Liczba odwiedzin:636