- Rozbity Kamień

Rozbity Kamień

4 stycznia 2020

W tamtych czasach używano też nazwy Komorowo, lecz nie utrzymała się ona długo, z czasem dominowała już nazwa Rozbity Kamień. Do tej pory istnieją liczne legendy co do genezy powstania takiej oryginalnej nazwy miejscowości. Pierwszy drewniany kościół powstał tu jeszcze w początkach XV wieku, przetrwał do czasów XVII wieku. Początkowo Rozbity Kamień był wioską zamieszkałą przez drobnych szlachciców. Notowano tutaj ród Rozbickich. W XVI wieku wśród właścicieli ziemskich wymienia się też ród Wężów i to właśnie Wężowie na przełomie XVI i XVII wieku wykupili swoich sąsiadów stając się głównymi właścicielami wsi. Wioska była podzielona między Wężów i plebana, część ziemi posiadali też drobni szlachcice. Możny ród Wężów dziedziczył w Rozbitym Kamieniu do połowy XVIII wieku. Zofia z Wężów wyszła za mąż za Kazimierza Antoniego Jastrzębskiego z Grodziska koło Zbuczyna i wkrótce Rozbity Kamień przeszedł na własność Jastrzębskich. W drugiej połowie XVIII wieku mieszkał tu Antoni Jastrzębski syn Zofii z Wężów i Jastrzębskiego. Bratem Antoniego był Ignacy, który został księdzem i z czasem również plebanem w Rozbitym Kamieniu (od 1784 roku). Ksiądz Jastrzębski skupował wiele działów ziemi w tej miejscowości jak i wielu sąsiednich wioskach, stając się bardzo bogatym człowiekiem. On też odziedziczył główną część Rozbitego Kamienia po rodzicach i braciach. Był zatem właścicielem zarówno ziemi plebańskiej jak i dziedzicznej. W 1777 roku rozpoczęto budowę nowej drewnianej świątyni w Rozbitym Kamieniu. Służyła wiernym do 1995 roku. Warto dodać, że początki szkolnictwa w tej parafii sięgają 1791 roku, istniała tutaj już wtedy szkoła pod patronatem Komisji Edukacji Narodowej. Ksiądz Jastrzębski zmarł w 1824 roku. Majątek został podzielony między rodzinę zmarłego7. Dużą część (1/3) odziedziczył Antoni Jastrzębski, brat księdza, jednak sam zmarł w dwa lata później. Następnie tę część wsi przejęła jego córka Zofia Tekla z Jastrzębskich Brzezińska, żona Edmunda Brzezińskiego. W następnych latach Brzezińscy skupili większą część dóbr Rozbity Kamień. Synem Edmunda Brzezińskiego i Zofii z Jastrzębskich był Emilian Brzeziński, który w 1841 roku sprzedał swoją część dóbr Franciszkowi Więckowskiemu, który spłacił długi ciążące na majątku. Franciszek Więckowski sprzedał w 1843 roku cały majątek Ludwikowi Keiserowi W kilka miesięcy później Więckowski odkupił ten majątek i jeszcze tego samego dnia sprzedał go Józefowi Olszewskiemu. Olszewski w dwa lata później sprzedał Rozbity Kamień na rzecz Feliksa Bedlińskiego. W następnych latach majątek znów często zmieniał właścicieli, był też dzielony, w końcu właścicielką na dłużej została Joanna z Lobaczewskich Umińska, która wyszła następnie za mąż za Jana Juchniewicza. W 1860 roku Juchniewiczowa sprzedała Rozbity Kamień Aleksandrowi Truskolaskiemu, a ten jeszcze w tym samym roku odsprzedał go Ksaweremu Dobrowolskiemu. W 1827 roku w tej wsi notowano 13 domów i 85 mieszkańców. W 1864 roku przeprowadzono uwłaszczenie ziemi dworskiej a w kilka lat później zadłużony majątek Rozbity Kamień został wyprzedany między okoliczną szlachtę 276. Według opisu z końca XIX stulecia miejscowość dzieliła się na wieś i folwark. W sumie było tu 374 mórg ziemi, z czego 63 morgi użytkowane były przez chłopów, którzy zostali uwłaszczeni w 1864 roku, utworzono wtedy 11 samodzielnych gospodarstw. Pozostała ziemia nadal należała do dworu. W sumie miejscowość liczyła 18 domów i 125 mieszkańców 277 (około 1890 roku). W XIX wieku większość mieszkańców miejscowości stanowili chłopi . W 1921 roku notowano 42 domy i 262 mieszkańców, w tym 19 Żydów, miejscowość należała do gminy Grochów. W czasie okupacji wielu mieszkańców wsi należało do konspiracyjnej AK. W Rozbitym Kamieniu należeli do AK między innymi Franciszek Pliszka „Marynarz", który był zastępcą dowódcy plutonu Grochów i zastępcą oddziału dywersyjnego plutonu. Do Wojskowej Służby Kobiet należała Janina Pawłowska, nauczycielka.